PPPD; Persisterende Positionele-Perceptie Duizeligheid

PPPD (uitgesproken: Triple P.D.) is een recentelijk vastgesteld ziektebeeld, waarbij meerdere aandoeningen uit het verleden, zoals chronische subjectieve duizeligheid en visuele vertigo zijn ondergebracht.

De Bárány society, de internationale vereniging voor neuro-otologie, heeft onder leiding van dr. Jeffrey P. Staab in 2016 een consensus document opgesteld met de diagnostische criteria van PPPD. Hieronder een Nederlandse samenvatting van dit document. En via deze link leest u de patiëntenfolder van PPPD. 

Criteria voor diagnose PPPD¹

A. Langer dan 3 maanden, vrijwel constant aanwezige, klachten van duizeligheid, onevenwichtigheid, dysbalans en/of deinend/onzeker gevoel.

1. Klachten zijn langdurig  (urenlang) aanwezig, maar wisselend in intensiteit.
2. Klachten hoeven niet constant (gedurende de hele dag) aanwezig te zijn.

B. Klachten zijn langdurig (persisterend) aanwezig zonder specifiek uitlokkend moment. De intensiteit neemt toe bij:

1. Staande (rechtop) positie (stilstaan of lopen)
2. Actieve of passieve beweging (zowel zelf bewegen, als in een lift, als bijrijder in de auto etc)
3. Expositie aan bewegende visuele beelden of complexe visuele patronen.

C. PPPD wordt voorafgegaan door aandoeningen die vertigo, dysbalans of duizeligheid veroorzaken, zoals acute/episodische/chronische vestibulaire syndromen, neurologische aandoeningen en psychologische aandoeningen.

1. Indien de uitlokkende aandoening een acute of episodische aandoening betreft, kunnen de symptomen persisteren ook al geeft de uitlokkende aandoening geen klachten meer.
2. Indien de uitlokkende aandoening een chronische aandoening betreft, kunnen symptomen in den beginne mild zijn en later in intensiteit toenemen.

D. Symptomen geven significante stress/spanning of beperking in functioneren.

E. Geen andere oorzaak/aandoening voor de klachten.

Aanvullende informatie betreffende bovenstaande criteria

• Klachten zijn meer dan 15 van iedere 30 dagen aanwezig, de meeste patiënten hebben dagelijks last. Klachten nemen in de meeste gevallen toe in de loop van de dag.
• Naast de chronische klachten kan er een plotselinge toename in intensiteit optreden, zowel spontaan als na een plotselinge beweging.
• Voorbeelden van uitlokkende visuele stimuli zijn zowel in de visuele omgeving (voorbijgaand verkeer, drukke patronen op de vloer of behang, beelden op grote beeldschermen) als kleinere objecten dichterbij (computer, mobiele electronische apparaten). Hierbij is er vaak sprake van vermijding van deze uitlokkende situaties.

Pathofysiologie²³

Bij aanvullend onderzoek (zie onderstaand) worden vaak geen afwijkingen gevonden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er niet zozeer sprake is van dysfunctie van een bepaald onderdeel van het vestibulair systeem, echter meer een maladaptatie na een incident waarbij klachten van duizeligheid zijn opgetreden. PPPD wordt geschaard onder het spectrum van functionele neurologische stoornissen.

De meest voorkomende uitlokkende aandoeningen van PPPD zijn:

• Perifere of centrale vestibulaire aandoeningen (25-30%)
• Aanvallen van vestibulaire migraine (15-20%)
• Paniekaanvallen of angststoornis met symptoom duizeligheid (30%)
• Contusio cerebri, whiplash (10-15%)
• Autonome dysfunctie (7%)
• Overige aandoeningen die klachten van vertigo, instabiliteit of duizeligheid kunnen geven (bv. hartritmestoornissen, bijwerking medicatie) (3%)

Meestal wordt PPPD voorafgegaan door een acute of episodische aandoening. Patiënten geven dan aan dat de klachten van PPPD gevolgd zijn op deze acute aandoening. Echter indien er sprake is van een gegeneraliseerde angststoornis, autonome dysfunctie of degeneratieve aandoening kan het acute uitlokkende moment in de anamnese minder evident aanwezig zijn.

Diagnostiek

De diagnose PPPD wordt gesteld op basis van anamnese en het uitsluiten van andere oorzaken. Hierbij is soms aanvullend onderzoek nodig, zoals vestibulair onderzoek (video-Head Impulse Test, calorisatie, kiepproeven) , audiometrie en/of beeldvorming (CT en/of MRI).

Therapie³

PPPD kan, zoals bovenstaand staat beschreven, uitgelokt worden door een andere (vestibulaire) aandoening met duizeligheidklachten. Het is van belang aan de patiënt het verband tussen deze aandoening en de klachten van PPPD uit te leggen. Ook de beïnvloedende rol van psychologische klachten (angst, somberheid) dient besproken te worden. Bij de behandeling van PPPD dient dan ook aandacht aan deze verschillende onderdelen gegeven te worden.

De behandeling kan bestaan uit onderstaande therapieën:

• Vestibulaire revalidatie bij gespecialiseerde fysiotherapeut (duur 3-6 maanden). Deze vorm van fysiotherapie verminderd de klachten van duizeligheid en balans met 60-70% en reduceert ook gevoelens van angst en somberheid.
• Medicamenteus: Selectieve serotonine heropname remmers (SSRI’s) zijn effectief in het verminderden van de klachten van PPPD. Zoals te verwachten hebben deze SSRI’s ook een positief effect op eventueel gepaard gaande klachten van angst en somberheid.
• Cognitieve gedragstherapie bij psycholoog.

Meer informatie

Voor meer informatie (in het Engels) zie: https://www.neurosymptoms.org/dizziness/4594358005

Referenties

1. Diagnostic criteria for persistent postural-perceptual dizziness (PPPD): Consensus Document of the committee for the Classification of Vestibular Disorders of the Bárány Society. Staab et al. J Vestib Res 2017;27(4):191-208. 
2. Expanding the differenential diagnosis of chronic dizziness. Staab & Ruckenstein. Arch Otolaryngol Head Neck Surg 2007;133(2):170-6.
3. Treatment of Persistent Postural-Perceptual Dizziness (PPPD) and related disorders. Popkirov et al. Curr Treat Options Neurol 2018 13;20(12):50.